Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng ThS. Hùng Lê – Tốt nghiệp Thạc sỹ Dinh dưỡng tại Đại học Y Hà Nội, hiện là Giảng viên, CEO & Co-Founder Công ty CP công nghệ trí tuệ nhân tạo VNA (chủ quản của công ty TNHH dịch vụ y tế VnaMedical VnaMedical.com)
Rối loạn chuyển hóa lipid máu là bệnh lý khá phổ biến, đang có xu hướng ngày càng tăng. Rối loạn chuyển hóa lipid máu khi có một hoặc nhiều các rối loạn sau: tăng Cholesterol trong máu, tăng Triglycerid máu, tăng LDL-Cholesterol hoặc giảm HDL-Cholesterol máu. Hiện tượng này nếu kéo dài gây xơ vữa động mạch, làm hẹp mạch máu và là nguyên nhân chủ yếu của bệnh tim mạch. Tình trạng rối loạn chuyển hóa lipid không có một biểu hiện bất thường nào, chỉ được phát hiện qua xét nghiệm máu và xơ vữa động mạch cũng xảy ra một cách từ từ đến nỗi chúng ta có thể không hay biết gì về nó.
- Nguyên nhân
Đa số các trường hợp rối loạn chuyển hóa lipid máu là do dinh dưỡng, chế độ ăn quá nhiều mỡ động vật, quá nhiều thức ăn chứa nhiều Cholesterol (phủ tạng động vật, mỡ động vật, trứng, bơ, sữa toàn phần…), chế độ ăn dư thừa năng lượng (béo phì), uống nhiều rượu, hút thuốc lá…
Một số trường hợp có thể do di truyền, hoặc thứ phát sau một số bệnh như hội chứng thận hư, suy giáp, đái tháo đường, bệnh gan mật…
Rau củ quả tươi không chỉ bổ sung vitamin và chất sơ…
- Tầm quan trọng của chế độ ănChế độ ăn đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc điều trị và kiểm soát các rối loạn chuyển hóa lipid, giúp cải thiện sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ mắc các bệnh lý như xơ vữa động mạch, cao huyết áp, tiểu đường loại 2 và đột quỵ. Dưới đây là một số điểm quan trọng về chế độ ăn trong điều trị rối loạn chuyển hóa lipid:
2.1. Giảm lượng cholesterol xấu (LDL)
– Thực phẩm giàu chất xơ hòa tan: Các loại thực phẩm như yến mạch, đậu, quả mọng, và rau xanh có thể giúp giảm mức cholesterol LDL trong máu.
– Thực phẩm chứa chất béo không bão hòa: Chất béo không bão hòa đơn và đa (từ dầu ô liu, quả bơ, hạt chia, cá béo như cá hồi) giúp giảm cholesterol xấu và bảo vệ tim mạch.
2.2. Tăng cường tiêu thụ omega-3
– Cá béo và hạt chia: Omega-3 giúp giảm lượng triglyceride trong máu, giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Thực phẩm như cá hồi, cá thu, hạt chia và hạt lanh là những nguồn omega-3 tốt.
2.3. Kiểm soát lượng chất béo bão hòa
– Hạn chế thực phẩm có nhiều mỡ động vật: Mỡ động vật, thực phẩm chiên xào nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh có thể làm tăng mức cholesterol xấu (LDL) và triglyceride, gây nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
2.4. Giảm lượng đường và carbohydrate đơn giản
– Giảm thực phẩm chứa đường tinh luyện: Các loại đồ ngọt, nước ngọt, và thực phẩm chế biến sẵn có thể làm tăng mức triglyceride và ảnh hưởng xấu đến chuyển hóa lipid.
– Chọn carbohydrate phức tạp: Lúa mạch, ngũ cốc nguyên hạt, khoai lang và rau củ là lựa chọn tốt hơn vì chúng chứa nhiều chất xơ và có chỉ số đường huyết thấp.
2.5. Tăng cường các vitamin và khoáng chất bảo vệ tim
– Vitamin B3 (niacin): Có thể giúp tăng HDL (cholesterol tốt), tuy nhiên cần sử dụng theo chỉ dẫn bác sĩ vì liều cao có thể gây tác dụng phụ.
– Magie và kali: Các khoáng chất này giúp điều hòa huyết áp và cải thiện tình trạng lipid máu.
2.6. Kiểm soát cân nặng
– Giảm cân hiệu quả: Thừa cân có thể làm gia tăng mức triglyceride và cholesterol LDL trong cơ thể. Một chế độ ăn giảm cân hợp lý, kết hợp với vận động, có thể giúp cải thiện chỉ số lipid máu.
Kiểm soát cân nặng trong giới hạn bình thường giúp giảm nguy cơ tăng mỡ máu
2.7. Hạn chế rượu bia và các chất kích thích
– Rượu và thức uống có cồn: Tiêu thụ rượu quá mức có thể làm tăng mức triglyceride và gây hại cho chức năng gan, làm trầm trọng thêm rối loạn chuyển hóa lipid.
Hạn chế rượu bia
2.8. Lối sống và thói quen ăn uống lành mạnh
– Ăn uống đều đặn và đúng giờ, tránh ăn quá no.
Một bữa ăn vui vẻ, cân đối dinh dưỡng sẽ góp phần lớn vào điều trị cũng như phòng ngừa tăng mỡ máu của cả gia đình
- Sau đây là một số thực phẩm được khuyến cáo
Trên thực tế, có nhiều loại thực phẩm có tác dụng giảm lipid máu, đôi khi giúp bệnh nhân bị rối loạn lipid máu nhẹ không cần sử dụng thêm thuốc để điều trị bệnh. Sau đây là một số loại thực phẩm người bệnh nên dùng khi mỡ máu cao:
– Ngũ cốc chế biến thô: bánh mì đen, gạo thô,…;
– Thịt nạc hoặc thịt gia cầm không da;
– Sữa không béo;
– Các loại hạt có dầu như: hạt dẻ, lạc, vừng, bí ngô,… giúp cung cấp các axit béo Omega-3, Omega-6 cho cơ thể;
– Đậu tương: ăn 100g đậu tương mỗi ngày giúp giảm 20% cholesterol máu, đặc biệt là giảm nồng độ LDL-cholesterol. Đậu tương và các chế phẩm từ đậu tương như đậu phụ, sữa đậu nành,… đều rất tốt cho bệnh nhân rối loạn lipid máu;
– Cá béo, ăn tối thiểu 2 lần/tuần;
– Dầu thực vật không bão hòa
– Hành tây: có tác dụng giảm cholesterol máu, cải thiện tình trạng xơ vữa động mạch giảm độ nhớt của máu tương tự như aspirin;
– Dưa leo: chứa rất nhiều chất xơ, cải thiện quá trình tiêu hóa, tăng đào thải và giảm hấp thu cholesterol;
– Rong biển: chứa nhiều iod và magie, có tác dụng ngăn ngừa hình thành mảng lắng đọng cholesterol thành mạch. Ngoài ra, thành phần laminaria polysaccharide có trong rong biển có thể làm giảm cholesterol toàn phần và triglyceride;
– Ớt: có hàm lượng vitamin C cao, cải thiện vi tuần hoàn của cơ thể, làm giảm lượng cholesterol máu;
– Súp lơ: có hàm lượng chất xơ rất cao, giàu vitamin và khoáng chất, đặc biệt là flavonoid. Flavonoid là một chất làm sạch lòng mạch, có khả năng tiêu trừ cholesterol lắng đọng trên thành mạch, ngăn chặn ngưng tập tiểu cầu, giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch;
– Mướp đắng: giàu vitamin B1, vitamin C và nhiều loại khoáng chất, giúp giảm mỡ máu và nâng cao sức đề kháng của cơ thể;
– Cà rốt: giàu beta-carotene và các loại vitamin, chất xơ, khoáng chất, tốt cho người mắc bệnh mạch vành, giảm mỡ máu và hạ huyết áp;
– Mầm đậu xanh: chứa nhiều vitamin C, chất xơ,… có lợi trong việc loại trừ chất thải trong cơ thể, đặc biệt là các chất béo, từ đó làm giảm cholesterol máu, giảm sự lắng đọng cholesterol ở thành động mạch;
– Các loại nấm: nấm hương, linh chi, mộc nhĩ giúp giảm cholesterol và triglyceride máu;
– Táo: chứa nhiều pectin, giúp giảm nồng độ cholesterol trong máu;
– Kiwi: có hàm lượng cao chất arginine, giúp tăng cường lưu thông máu, hạn chế hình thành các cục máu đông, giảm nguy cơ mắc bệnh mỡ máu cao, bệnh mạch vành, xơ vữa động mạch, cao huyết áp, nhồi máu cơ tim,…
- Vận động hợp lý
Bên cạnh chế độ ăn hợp lý, việc luyện tập thể dục thể thao đều đặn hàng ngày cũng là một yếu tố quan trọng có tác dụng tích cực đối với sức khoẻ. Tập thể dục có thể giúp làm giảm được LDL-C và tăng HDL-C. Tập thể dục còn làm giảm cân nặng, giảm huyết áp, và giảm nguy cơ bệnh mạch vành.
Như vậy, chế độ ăn là một yếu tố quan trọng không chỉ trong việc giảm mức cholesterol xấu mà còn trong việc duy trì sức khỏe tim mạch lâu dài. Việc thay đổi chế độ ăn uống và kết hợp với lối sống lành mạnh sẽ giúp điều trị hiệu quả rối loạn chuyển hóa lipid và phòng ngừa các bệnh lý liên quan đến tim mạch.
Cuối cùng, nếu việc điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt không làm giảm lượng cholesterol máu thì bạn phải đi khám bác sĩ để được hướng dẫn dùng thuốc hạ cholesterol máu. Cũng như không nên chủ quan bỏ qua việc thăm khám theo dõi định kỳ, vì bệnh này hoàn toàn không có triệu chứng, chỉ có thể phát hiện bằng cách xét nghiệm máu và điều chỉnh bằng chế độ ăn, chế độ vận động hoặc phải dùng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
VnaMedical-AI là công ty Công nghệ Y tế hàng đầu tại Việt Nam, được đầu tư bởi VNA JSC. Tại VnaMedical-AI, chúng tôi đang tạo nên một cuộc cách mạng trong chăm sóc sức khỏe với sức mạnh của Trí tuệ nhân tạo (AI).
– Kỹ thuật chuyên sâu: VnaMedical đã triển khai thành công nhiều kỹ thuật chuyên sâu, hiện đại giúp việc điều trị các vấn đề dinh dưỡng trong Nhi khoa cũng như ở người trưởng thành hiệu quả hơn. Đặc biệt là giải pháp trí tuệ nhân tạo VnaMedical-AI do VNA JSC phát triển, AI đã đạt tiêu chuẩn thực nghiệm lâm sàng Việt Nam và một số quốc gia mà VNA là đối tác phát triển như: Singapore, Mỹ, Nhật Bản…
– Quy tụ đội ngũ y bác sĩ về Nhi khoa, Dinh dưỡng: gồm các chuyên gia có trình độ chuyên môn cao (giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ, thạc sĩ), giàu kinh nghiệm, từng công tác tại các bệnh viện lớn. Các bác sĩ đều được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp, có tâm – tầm, am hiểu tâm lý trẻ. Bên cạnh các bác sĩ chuyên khoa Nhi trong nước, khoa Nhi còn có sự tham gia của các chuyên gia nước ngoài (Nhật Bản, Singapore, Úc, Mỹ) luôn tiên phong áp dụng những phác đồ điều trị mới nhất và hiệu quả nhất.
– Chăm sóc chuyên nghiệp: Ngoài việc thấu hiểu tâm lý trẻ, VnaMedical.comcòn đặc biệt quan tâm đến việc phát triển ứng dụng công nghệ cao (AI, Cloud, Bigdata..) vào y tế với mong muốn nâng cao chất lượng điều trị và hiệu quả khám chữa bệnh.
Hãy thường xuyên truy cập website VnaMedical.com và cập nhật những thông tin hữu ích để chăm sóc cho bé và cả gia đình nhé.
