Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng: Thạc sỹ Hùng Lê
Tốt nghiệp thạc sỹ Dinh dưỡng tại Trường Đại học Y Hà Nội
Giảng viên, CEO & Co-Founder Công ty cổ phần công nghệ Trí tuệ Nhân tạo VNA (chủ quản VnaMedical.com)
Canxi là gì?
Canxi là một loại khoáng chất có vai trò rất quan trọng trong cơ thể người. Trong cơ thể Canxi chiếm 1,5 – 2% trọng lượng cơ thể người, 99% lượng canxi tồn tại trong xương, răng, móng và 1% trong máu. Canxi kết hợp với phospho là thành phần cấu tạo cơ bản của xương và răng, làm cho xương và răng chắc khỏe.
Canxi tồn tại trong cơ thể dưới hai dạng:
– Canxi trong xương: cấu tạo thành phần hoá học của xương bao gồm: 25% nước, 20% protein, 5% lipit, một lượng nhỏ glycosaminoglycan và gần 50% là chất khoáng, trong đó hầu hết chất khoáng là muối canxi.
– Canxi ngoài xương: Lượng canxi trong dịch ngoài tế bào và tổ chức mềm ở người bình thường không quá 10 g. Canxi ngoài xương cần thiết cho các hoạt động thần kinh cơ và quá trình đông máu.
Công dụng
Canxi là một khoáng chất giữ vai trò quan trọng trong cơ thể con người .Trong cơ thể người, thành phần cơ bản cấu tạo nên xương và răng là canxi kết hợp với phospho, làm cho xương và răng chắc khỏe. Ngoài ra, canxi còn cần cho quá trình hoạt động của thần kinh cơ, hoạt động của tim, chuyển hoá của thế bào và quá trình đông máu.
Đối với người lớn
– Canxi giúp xương chắc khỏe, phòng ngừa những bệnh loãng xương, giảm tình trạng đau nhức và khó khăn trong vận động, làm nhanh lành các vết nứt gãy trên xương.
– Canxi còn cần thiết cho hoạt động của tim. Nếu cơ thể thiếu canxi kéo dài, cơ tim sẽ co bóp yếu, khi làm việc dễ mệt và hay vã mồ hôi.
– Ngoài ra, canxi có vai trò quan trọng đối với hệ thần kinh. Ở người già thiếu canxi dễ bị suy nhược thần kinh, trí nhớ kém, tinh thần không ổn định, đau đầu,…
Đối với trẻ em
– Nhờ có canxi sẽ giúp trẻ cao lớn, tăng cường cho khả năng miễn dịch và tiêu diệt các loại vi khuẩn gây bệnh khi chúng xâm nhập vào cơ thể.
– Với những trẻ thiếu canxi, trẻ sẽ chậm lớn, xương nhỏ và yếu dễ dẫn đến bệnh còi xương, chất lượng răng kém, dễ sâu và răng mọc không đều.
– Bên cạnh đó, canxi rất quan trọng với hệ thần kinh của trẻ em, những trẻ bị thiếu canxi thường có biểu hiện khóc đêm, hay giật mình và dễ nổi cáu
Nhu cầu
Nhu cầu canxicủa cơ thể được xác định dựa vào mối tương quan với Phospho. Đối với mọi lứa tuổi, tỷ số Ca/P mong muốn là tối thiểu là > 0,8, tuy nhiên tỷ số này tốt nhất là 1-1,5, đặc biệt đối với trẻ em. Nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị về canxi (mg/ngày) theo tuổi, giới và tình trạng sinh lý như sau:
BẢNG NHU CẦU CANXI THEO KHUYẾN NGHỊ
(Theo sách nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị cho người Việt Nam năm 2007)
| Nhóm tuổi/tình trạng sinh lý | Nhu cầu canxi (mg/ ngày) | |
| Trẻ em (Tháng tuổi) | < 6 tháng tuổi | 300 |
| 6 – 11 tháng tuổi | 400 | |
| Trẻ nhỏ (Năm tuổi) | 1 – 3 tuổi | 500 |
| 4 – 6 tuổi | 600 | |
| 6 – 9 tuổi | 700 | |
| Nam vị thành niên (Tuổi) | 10 -18 tuổi | 1000 |
| Nữ vị thành niên (Tuổi) | 10 – 18 tuổi | 1000 |
| Nam giới trưởng thành (Tuổi ) | 19 – 49 tuổi | 700 |
| từ 50 tuổi trở lên | 1000 | |
| Nữ giới trưởng thành (tuổi) | 19 – 49 tuổi | 700 |
| từ 50 tuổi trở lên | 1000 | |
| Phụ nữ mang thai (trong suốt thời kỳ mang thai) | 1000 | |
| Phụ nữ đang cho con bú (Trong suốt thời kỳ cho con bú) | 1000 | |
Những vấn đề cần lưu ý
Các vấn đề thường gặp
Canxi là một khoáng chất đóng vai trò quan trọng trong cơ thể con người. Khi thiếu hoặc thừa canxi đều có thể gây ra những bệnh lý phức tạp.
Thiếu canxi
Có thể do lượng ăn vào không đủ hoặc do hấp thu từ đường ruột kém gây ra tình trạng thiếu canxi. Khi cơ thể bị thiếu canxi mạn tính, để duy trì nồng độ canxi trong máu cơ thể sẽ tự huy động canxi từ trong xương ra, do đó ảnh hưởng đến sức khỏe của xương. Chính vì vậy việc thiếu hụt canxi mạn tính là một trong những nguyên nhân quan trọng của việc giảm khối lượng xương và loãng xương. Ảnh hưởng của của thiếu canxi sẽ dẫn đến những nguy cơ sau:
– Thiếu xương (mật độ khoáng của xương thấp hơn bình thường)
– Loãng xưỡng (mật độ xương rất thấp)
– Tăng nguy cơ gãy xương
Thiếu canxi lâu dài trong khẩu phần có dẫn tới những bệnh lý nghiêm trọng như: bệnh cao huyết áp và ung thư ruột. Lượng canxi (dưới 600 mg/ngày) và áp lực máu có mối liên quan ngược chiều (khi lượng canxi giảm, tỉ lệ mắc bệnh cao huyến áp tăng).
Thừa canxi
Rất hiếm gặp các trường hợp thừa canxi trong máu hay tích trữ thừa trong mô do tiêu thụ quá nhiều canxi do lượng canxi khi ăn vào dư thừa, canxi sẽ được bài tiết ra khỏi cơ thể. Tuy nhiên khi dùng thuốc canxi liều cao, kéo dài có thể dẫn đến một số tác dụng phụ thường thấy như sau:
– Sỏi thận
– Tăng canxi huyết và suy thận
– Giảm hấp thu các khoáng chất cần thiết khác như sắt, kẽm, magiê và phospho.
Những vấn đề cần lưu ý
Để phòng chống thiếu Canxi cần thực hiện một số biện pháp như sau:
– Chế độ ăn đa dạng các loại thực phẩm, sử dụng thực phẩm giàu canxi như tôm, cua, cá, ốc, vừng, đậu nành, mộc nhĩ, rau ngót, các loại sữa và chế phẩm từ sữa… Sữa và những chế phẩm từ sữa như sữa chua, pho mát là nguồn cung cấp protein, canxi, vitamin và các chất khoáng với chất lượng cao và dễ hấp thu. Sử dụng các thực phẩm có bổ sung canxi.
– Thay đổi những thói quen ăn uống có lợi cho hấp thu canxi như hạn chế cafe, rượu và muối vì những chất này thường kìm hãm khả năng hấp thu canxi.
– Chế độ ăn cần đáp ứng đủ protein so với nhu cầu protein theo khuyến nghị. Nếu chế độ ăn có quá nhiều protein so với nhu cầu khuyến nghị sẽ làm cho cơ thể tăng nguy cơ thiếu canxi. Khẩu phần ăn có quá nhiều protein sẽ tăng đào thải canxi qua đường tiết niệu và làm tăng nguy cơ sỏi thận.
– Hàng ngày nên dành ít nhất 10 đến 20 phút để tắm nắng vào buổi sáng (vào 9h – 9h30 sáng mỗi ngày) để giúp cơ thể hấp thụ được nhiều Vitamin D qua da, đồng thời khẩu phần ăn có đủ dầu mỡ để Vitamin D được hấp thu qua đường tiêu hóa tốt hơn.
– Không nên nhịn đói làm phophate trong cơ thể không bị giảm, gây hạ canxi.
– Chỉ nên dùng viên canxi bổ sung theo chỉ định của bác sĩ.
– Chăm chỉ luyện tập thể dục thể thao mỗi ngày để tăng cường sức khỏe.
🥬 Nguồn thực phẩm giàu canxi
- Sữa và các sản phẩm từ sữa (phô mai, sữa chua)
- Cá nhỏ ăn cả xương: cá cơm, cá mòi
- Rau lá xanh đậm: cải xoăn, rau dền, rau ngót
- Đậu phụ, hạt vừng, hạnh nhân
- Nước khoáng giàu canxi
🌞 Làm thế nào để hấp thu canxi hiệu quả?
- Kết hợp vitamin D: Canxi hấp thu tốt hơn khi có đủ vitamin D, có thể tổng hợp từ ánh nắng buổi sáng (trước 9h) hoặc từ thực phẩm như cá béo, trứng, gan cá.
- Chia nhỏ liều bổ sung: Nếu dùng canxi liều cao, nên chia làm 2 lần/ngày để tăng hấp thu.
- Uống đúng thời điểm:
- Canxi carbonate: uống sau ăn
- Canxi citrate: uống khi đói hoặc no
- Hạn chế thực phẩm cản trở hấp thu: Giảm tiêu thụ caffeine, rượu, muối và nước ngọt có ga.
🧪 Phân biệt một số loại canxi phổ biến
| Loại canxi | Đặc điểm chính | Hấp thu tốt khi… | Phù hợp cho ai? |
| Canxi carbonate | Nhiều canxi, giá hợp lý | Sau ăn | Người bình thường |
| Canxi citrate | Hấp thu dễ hơn, ít phụ thuộc vào axit dạ dày | Bất kỳ lúc nào | Người lớn tuổi, có vấn đề tiêu hóa |
| Canxi nano | Hạt siêu nhỏ, dễ hấp thu | Linh hoạt | Người cần bổ sung nhanh và hiệu quả |
❗ Sai lầm thường gặp khi bổ sung canxi
- ❌ Càng bổ sung nhiều càng tốt → ✅ Thừa canxi có thể gây sỏi thận, táo bón, giảm hấp thu kẽm và sắt.
- ❌ Chỉ uống sữa là đủ canxi → ✅ Cần đa dạng nguồn canxi, kể cả từ rau củ và cá nhỏ.
- ❌ Uống canxi buổi tối giúp hấp thu tốt hơn → ✅ Sáng sớm kèm ánh nắng là thời điểm hấp thu lý tưởng nhất.
- ❌ Canxi nào cũng giống nhau → ✅ Lựa chọn loại canxi và thời điểm phù hợp giúp tối ưu hiệu quả.
📌 Lưu ý khi dùng thực phẩm bổ sung canxi
- Nên tham khảo ý kiến chuyên gia hoặc bác sĩ trước khi dùng.
- Không dùng chung với sắt, kẽm hoặc kháng sinh tetracycline.
- Uống nhiều nước khi dùng viên canxi, đặc biệt với người có nguy cơ sỏi thận.
✅ Kết luận & gợi ý chăm sóc cá nhân hoá
Canxi là khoáng chất thiết yếu mà mỗi người cần bổ sung đầy đủ, đúng cách, đúng thời điểm. Tuy nhiên, nhu cầu canxi ở mỗi người là khác nhau, tùy thuộc vào độ tuổi, giới tính, tình trạng bệnh lý và chế độ ăn uống.
Hãy để VnaMedical-AI đồng hành cùng bạn, phân tích cá nhân hoá và giúp bạn hiểu rõ cơ thể mình cần gì – chính xác đến từng miligam.
VnaMedical-AI là công ty Công nghệ Y tế hàng đầu tại Việt Nam, được đầu tư bởi VNA JSC. Tại VnaMedical-AI, chúng tôi đang tạo nên một cuộc cách mạng trong chăm sóc sức khỏe với sức mạnh của Trí tuệ nhân tạo (AI).
– Kỹ thuật chuyên sâu: VnaMedical đã triển khai thành công nhiều kỹ thuật chuyên sâu, hiện đại giúp việc điều trị các vấn đề dinh dưỡng trong Nhi khoa cũng như ở người trưởng thành hiệu quả hơn. Đặc biệt là giải pháp trí tuệ nhân tạo VnaMedical-AI do VNA JSC phát triển, AI đã đạt tiêu chuẩn thực nghiệm lâm sàng Việt Nam và một số quốc gia mà VNA là đối tác phát triển như: Singapore, Mỹ, Nhật Bản…
– Quy tụ đội ngũ y bác sĩ về Nhi khoa, Dinh dưỡng: gồm các chuyên gia có trình độ chuyên môn cao (giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ, thạc sĩ), giàu kinh nghiệm, từng công tác tại các bệnh viện lớn. Các bác sĩ đều được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp, có tâm – tầm, am hiểu tâm lý trẻ. Bên cạnh các bác sĩ chuyên khoa Nhi trong nước, khoa Nhi còn có sự tham gia của các chuyên gia nước ngoài (Nhật Bản, Singapore, Úc, Mỹ) luôn tiên phong áp dụng những phác đồ điều trị mới nhất và hiệu quả nhất.
– Chăm sóc chuyên nghiệp: Ngoài việc thấu hiểu tâm lý trẻ, VnaMedical.com còn đặc biệt quan tâm đến việc phát triển ứng dụng công nghệ cao (AI, Cloud, Bigdata..) vào y tế với mong muốn nâng cao chất lượng điều trị và hiệu quả khám chữa bệnh.
Hãy thường xuyên truy cập website VnaMedical.com và cập nhật những thông tin hữu ích để chăm sóc cho bé và cả gia đình nhé.
